ارتباط چاقی و افسردگی چیست؟ + روش های درمان

چاقی و افسردگی دو معضل هستند که به عنوان اپیدمی جهانی در چندین سال گذشته شناخته شده است. ما در اینجا قصد داریم به ارتباط چاقی و افسردگی بپردازیم.

 طبق تحقیقات انجام شده هم افسردگی باعث چاقی میشود و هم چاقی باعث افسردگی؛ اما چرا؟! با دکتر امیر احمدی همراه باشید تا بیشتر به ارتباط چاقی و افسردگی بپردازیم. 

چاقی چیست؟

اگر بخواهیم چاقی را تعریف کنیم باید بگوییم زمانی که وزن شخصی نسبت به قد وی، 20 درصد بیشتر از وزن ایده آل باشد یا شاخص توده بدنی وی بالاتر از 30 باشد، گفته می شود که فرد مبتلا به چاقی است.

البته انواع چاقی متفاوت هستند و به درجات مختلف که شامل درجه یک، درجه دو و سه است تقسیم می شود. 

افسردگی چیست؟

تا به حال تعریف دقیقی از افسردگی ارائه نشده است. بسیاری از افراد افسرده هستند اما از آن آگاه نیستند، بسیاری دیگر هم در ظاهر افسرده هستند اما در واقعیت این گونه نیست. 

برای اینکه درک بهتری از افسردگی داشته باشید بهتر است آن را به دو جزء تقسیم کنیم: بخش روانی و فکری که روحیه فرد را هدف قرار می دهد و بخش جسمی و فیزیکی که بر مواردی مثل اشتها و خواب فرد تاثیر می گذارد. 

از جمله علائم افسردگی روانی عبارتند از:

• احساس شرم و گناه؛
• فکر کردن مداوم به اشتباهات گذشته؛
• احساس تنفر از خود؛
• انتقاد از خود؛
• فکر کردن و اقدام به خودکشی؛
• احساس بی ارزش بودن؛

از جمله نشانه های افسردگی جسمی نیز عبارتند از:

• احساس غم و اندوه همیشگی؛
• گریه کردن؛
• لذت نبردن از چیزی؛
• نداشتن انرژی برای انجام کارهای روزمره؛
• زودرنجی؛
• تغییر ساعت و میزان خواب؛
• تغییر در اشتها؛
• خستگی؛
• حواس پرتی؛
• کاهش میل جنسی؛

ارتباط چاقی و افسردگی

طبق مطالعات و تحقیقاتی که در دو دهه گذشته تا به امروز انجام شده است، ارتباط چاقی و افسردگی به صورت مستقیم و دو طرف است. یعنی اینکه این دو متغیر به صورت مستقیم با یکدیگر در ارتباط و هر کدام می توانند منجر به شکل گیری دیگری شوند.

آیا چاقی باعث افسردگی میشود؟

طبق مطالعات انجام شده، احتمال ابتلا به افسردگی در افراد مبتلا به چاقی 25 درصد بیشتر از سایر افراد است. ارتباط چاقی و افسردگی در این افراد این گونه است که چاقی منجر به عدم رضایت از خود، کاهش اعتماد به نفس و انزوای اجتماعی می شود که تمامی این موارد از علائم افسردگی می باشند. برای مثال چاقی در کودکان باعث مورد تمسخر قرار گرفتن توسط سایر هم سن و سالان می شود که این موضوع باعث گوشه گیر شدن آنها می شود. 

آیا افسردگی باعث چاقی میشود؟

به دلیل اینکه ارتباط چاقی و افسردگی مستقیم است، معمولا کسانی که افسردگی دارند یا دچار پرخوری عصبی می شوند و یا کم خوری. 

گوشه گیری و کم تحرکی در افراد افسرده باعث می شود که کالری های مصرفی سوزانده نشوند و تبدیل به چربی شوند. طبق تحقیقات ترشح هورمون سروتونین در افراد افسرده کاهش می یابد که نتیجه آن ابتلا به چاقی و اضافه وزن است؛ زیرا در این شرایط اشتهای فرد زیاد می شود تا سطح هورمون سروتونین به حد طبیعی برسد. 

وجوه مشترک در ارتباط چاقی و افسردگی

طبق آمار جهانی ارائه شده، به طور متوسط بیش از 40 درصد از افراد چاق مبتلا به افسردگی  و حدود 15 درصد از بیماران افسرده دچار اضافه وزن و چاقی هستند. آمار دقیقی درباره چارچوب زمانی و ترتیب ابتلا به این دو بیماری وجود ندارد تا بتوان نقش علت و معلولی را مشخص کرد. اما اعداد و ارقام بزرگتر از آن چیزی هستند که زمینه های مشترک بین چاقی و افسردگی بی تاثیر باشند. 

از جمله وجوه مشترک در ارتباط چاقی و افسردگی عبارتند از:

وضعیت های پزشکی

از بین تمامی دلایل چاقی و افسردگی سه مورد قدرتمند از سایر عوامل هستند که عبارتند از التهابات بدنی، اختلالات هورمونی به خصوص در زنان و عوامل وراثتی که طی مدت زمانی کوتاهی می توانند باعث چاقی و افسردگی شوند. 

اختلالات هورمونی و عوامل وراثتی حتی می توانند از زمان تولد منجر به چاق شدن فرد شوند که در اوایل نوجوانی و جوانی نیز باعث افسردگی فرد می شوند. 

با اینکه این سه عامل جزء قدرتمندترین عوامل هستند اما قطعی نیستند. یعنی شما می توانید با کنترل تغذیه و مراجعه به پزشک هم از چاقی و هم از افسردگی جلوگیری کنید. 

احساسات

احساسات و خلق و خو نیز یکی دیگر از عوامل ایجاد چاقی و افسردگی هستند. طبق تحقیقاتی که اخیرا انجام شده است احساسات به تنهایی حتی بدون زمینی وراثتی و مشکلات هورمونی می توانند باعث چاقی و افسردگی شوند. 

عوارض جانبی مصرف برخی داروها

مصرف برخی داروها که بر مدارهای مغزی، میزان جذب پروتئین یا ویتامین تاثیر می گذارند می توانند باعث چاقی و افسردگی شوند. به عنوان مثال عوارض جانبی داروهای افسردگی است و همچنین مصرف داروهای کنترل دیابت و انسولین هم می توانند باعث تجمع چربی در بدن و چاقی شوند. 

برخی بیماری ها

برخی بیماری ها نیز می توانند در ارتباط چاقی و افسردگی موثر باشند. از جمله اصلی ترین بیماری هایی که با تاثیر چاقی و افسردگی شناخته می شوند، بیماری های مرتبط با سوخت و ساز بدن هستند، برای مثال اختلال در عملکرد غده تیروئید می تواند باعث افسردگی و لاغری (پرکاری تیروئید) یا افسردگی و چاقی (کم کاری تیروئید) شود. 

درمان چاقی و افسردگی

همان طور که گفتیم ارتباط چاقی و افسردگی مستقیم و تنگاتنگ است و درمان هر کدام از این مشکلات نیز می تواند باعث درمان مشکل دیگر شود. از جمله روش های درمان چاقی و افسردگی عبارتند از:

تغذیه مناسب داشته باشید

طبق تحقیقات انجام شده اکثر داروهای ضد افسردگی باعث افزایش اشتها و در نهایت چاقی می شود. پرخوری کردن نه تنها باعث درمان افسردگی نمی شود بلکه کربوهیدرات و قند موجود در این غذاها می توانند باعث تشدید افسردگی شوند. اگر قادر به کم کردن غذای خود نیستید، کافی است غذاهای شیرین و حاوی قند را از رژیم غذایی خود حذف کنید و غذاهای سبک و سالم را جایگزین کنید. 

حتما فعالیت بدنی داشته باشید

ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی روزانه تنها باعث تناسب اندام و قوی تر شدن شما می شود بلکه تاثیرات مثبت زیادی بر سلامت ذهن و روان شما دارد. باور کنید که این عبارت کلیشه ای نیست که ورزش دوای بسیاری از بیماری ها و مشکلات روانی و جسمانی است. به همین دلیل است که اکثر پزشکان به جای مصرف دارو ورزش و تحرک بدنی را برای درمان اکثر بیماری ها تجویز می کنند. به طوری که طبق تحقیقات انجام شده، حرکات ورزشی هوازی و ایروبیک در اکثر مواقع موثرتر از داروهای ضد افسردگی هستند. 

اما مشکلی که اکثر افراد مبتلا به چاقی و افسردگی دارند این است که همواره احساس خستگی دارند و ورزش کردن روزانه برایشان دشوار است. نیازی نیست که ساعت ها در روز یک ورزش تخصصی مثل بدنسازی، دو و میدانی و … انجام دهید فقط کافی است که فعالیت و تحرک بدنی داشته باشید. برای مثال ماشینتان را خودتان بشویید، به جای استفاده از ماشین سعی کنید پیاده روی کنید و هر فعالیت دیگری که شما را از تخت و مبل جدا می کند.

هر کاری برای شادی خود انجام دهید

قبول داریم شاید برایتان دشوار باشد، اما این سختی فقط برای چند روز است کافی است شادی به عنوان یک هدف برای خود قرار دهید و برای رسیدن به آن تلاش کنید. 

شادی باعث درمان چاقی و افسردگی شما خواهد شد. برای مثال به جای اینکه دائما غذاهای فست فودی سفارش دهید، خودتان دست به کار شوید و آشپزی کنید، با این کار هم روحیه شما بهتر خواهد شد، هم غذای سالم تری می خواهید و هم تحرک خواهید داشت و با یک تیر چند نشان می زنید. 

جراحی کنید

در صورتی که هیچ کدام از این راهکارها کارساز نباشند یا میزان افسردگی شما به قدری شدید باشد که اراده انجام این کارها را نداشته باشید و میزان چاقی شما شدید باشد، ممکن است انجام جراحی لاغری تنها راه چاره برای درمان چاقی و افسردگی شما باشد.