هورمون گرلین چیست و چه تاثیری بر بدن دارد؟

هورمون گرلین یا گرسنگی، در مواقعی که معده شما خالی است دستور گرسنگی را به مغز می فرستد. در واقع یکی از موارد بسیار مهم و موثر بر اشتها و تناسب اندام همین هورمون است. 

در ادامه با وب سایت دکتر علی امیراحمدی همراه باشید تا بیشتر با اینکه هورمون گرلین چیست؟ و راه های افزایش یا کاهش این هورمون چیست، آشنا شوید. 

هورمون گرلین چیست؟

بخش اعظمی از هورمون گرسنگی گرلین در معده تولید می شود و مقداری از آن نیز در روده کوچک، پانکراس و مغز تولید می شود. 

هورمون گرلین وظایف مختلفی دارد که مهم ترین آن ارسال پیام گرسنگی به مغز است. در واقع این هورمون باعث افزایش اشتهای فرد و مصرف غذای بیشتر می شود. در ادامه مهم ترین کاربردهای این هورمون را گفته ایم:

• افزایش اشتها؛
• خوردن غذای بیشتر؛
• ذخیره چربی بیشتر؛
• تشکیل استخوان ها و افزایش استحکام آنها؛
• محافظت از عضلات در برابر ضعف؛
• محافظت از سیستم قلبی و عروقی؛
• با تحریک غده هیپوفیز باعث ترشح هورمون رشد می شود؛
• تنظیم انرژی در بدن؛
• کنترل قند در بدن و نظارت بر شیوه ترشح انسولین در بدن؛

آیا کاهش هورمون گرلین خطرناک است؟

کاهش هورمون گرلین باعث سیری زودرس فرد و کاهش اشتها می شود. در بسیاری از انواع رژیم های لاغری سعی بر این می شود تا با برخی ترفندها سطح گرلین کاهش داده شود، اما در صورتی که رژیم غیراصولی باشد و سطح هورمون گرسنگی بیش از حد کاهش پیدا کند، ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد که از جمله این عوارض عبارتند از:

• گاستریت مزمن؛
• سوء هاضمه عملکردی؛
• عفونت هلیکوباکترپیلوری؛

آیا افزایش هورمون گرلین خطرناک است؟

همان طور که کاهش بیش از اندازه هورمون گرسنگی عوارض دارد، افزایش بیش از اندازه آن هم عوارضی را به دنبال خواهد داشت که از جمله این عوارض عبارتند از:

• بی‌اشتهایی عصبی؛
• التهاب روده؛
• بیماری سلیاک؛
• سندروم پرادر ویلی؛
• کاشکسی؛

هورمون گرلین برای چیست؟

هورمون گرلین تاثیرات مختلفی بر روی بدن دارد که در ادامه مهم ترین آنها را معرفی خواهیم کرد:

وزن بدن

هورمون گرسنگی گرلین به صورت مستقیم بر روی وزن بدن تاثیرگذار است. در صورت ترشح بیش از حد این هورمون، با مصرف بیشتر غذا، کالری دریافتی بدن افزایش پیدا کرده و باعث چاقی و اضافه وزن می شود. در نقطه مقابل با کاهش شدید هورمون لپتین (هورمون سیری) باعث کاهش اشتهای شما، کاهش وزن و لاغری می شود.

متابولیسم بدن و مصرف انرژی

در هنگام ترشح هورمون گرسنگی، مصرف انرژی کاهش پیدا می کند که نتیجه آن تجزیه کمتر کالری است. این روند در طولانی مدت باعث افزایش وزن شما می شود. به طور کلی کاهش سوخت و ساز بدن (متابولیسم) یکی از مهم ترین دلایل افزایش وزن و چاقی است.

 تفاوت هورمون گرلین و لپتین در چیست؟

هورمون گرلین و لپتین هر دو وظیفه کنترل اشتها و احساس سیری را بر عهده دارند. در واقع این دو هورمون از جمله مهم ترین هورمون های مربوط به کنترل وزن و کالری دریافتی و مصرفی روزانه هستند. 

هورمون لپتین باعث کاهش اشتها و در مقابل گرلین باعث افزایش اشتها می شود. 

فاکتورهای موثر در ترشح هورمون گرلین

میزان ترشح هورمون گرسنگی به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد. از جمله مهم ترین این فاکتورها عبارتند از:

• استرس و اضطراب: استرس و اضطراب باعث افزایش ترشح هورمون گرسنگی و پرخوری می شود.  
• کمبود خواب: کاهش کیفیت خواب و کمبود خواب باعث افزایش ترشح هورمون گرسنگی گرلین و پرخوری می شود. 
• فعالیت بدنی: داشتن تحرک و ورزش روزانه مانند دویدن و پیاده روی تاثیر مستقیمی بر کنترل هورمون گرلین و کاهش آن دارد. 
• رژیم لاغری غیر استاندارد: رژیم های لاغری بیش از اندازه سخت و محدود کننده باعث می شود که فرد نتواند به آن پایبند باشید که باعث به هم خوردن تعادل هورمون گرسنگی می شود. 

روش های کاهش هورمون گرلین

• نوع غذاهایی که مصرف می کنید بر میزان سطح گرلین تاثیرگذار هستند. به عنوان مثال غذاهای حاوی پروتئین یا غذاهایی که کربوهیدرات سالم زیادی دارند باعث کاهش هورمون گرلین می شوند. در حالی غذاهای حاوی چربی بالا باعث افزایش سطح هورمون گرسنگی می شوند.
• با افزایش مصرف مایعات و غذاهای آبدار مانند میوه ها و سبزیجات می توان سطح هورمون گرسنگی گرلین را کاهش داد.
• وزن خود را در محدوده ثابت نگه دارید؛ زیرا در صورت کم و زیاد شدن وزن تعادل هورمون گرسنگی هم به هم می ریزد.
• تخم مرغ حاوی پروتئین و چربی زیادی است که با مصرف آن باعث کاهش اشتها و بالا بردن میزان هورمون لپتین (سیری) می شود.
• برای سرکوب هورمون گرلین قهوه و چای سبز بنوشید.
• جویدن آدامس کمک زیادی به سرکوب اشتها می کند.
• داشتن خواب 7 الی 8 ساعته در شب می تواند باعث کاهش هورمون گرسنگی گرلین شود.
• با کنترل استرس از ترشح بیش از حد هورمون گرسنگی جلوگیری کنید.
• به جای مصرف غذاهای فراوری شده مانند غذاهایی که حاوی شکر، نمک، شربت ذرت و فروکتوز بالا هستند حبوباتی مثل عدس، لوبیا و نخود را جایگزین کنید.
• در صورتی که میزان چاقی شدید باشد، تنها با کمک انجام جراحی لاغری می توان هورمون گرسنگی را سرکوب کرد.

جراحی لاغری چه تاثیری بر سطوح گرلین دارد؟

در صورتی که میزان چاقی بیش از حد باشد یعنی شاخص توده بدنی شما بیش از 35 باشد، به احتمال زیاد با روش هایی مثل رژیم غذایی، کنترل استرس، خواب کافی و …. موفق به سرکوب هورمون گرلین نمی شوید و در این صورت ممکن است تنها انجام جراحی های لاغری مثل اسلیو معده و بای پس معده موثر باشد.

تاثیر جراحی های لاغری بر کاهش هورمون گرلین و لاغری متفاوت از رژیم غذایی است. در واقع شما بعد از انجام عمل های لاغری مانند اسلیو که بخش زیادی از معده که گرلین ترشح می کند از بدن خارج می شود، متوجه کاهش چشمگیر احساس گرسنگی و سیری زودرس خود خواهید شد. 

در صورتی که شما کاندیدای مناسب برای انجام جراحی لاغری باشید و در انتخاب جراح لاغری دقت لازم را داشته باشید، تاثیرات این جراحی ها در کاهش وزن بسیار چشمگیرتر و قابل لمس تر از رژیم های غذایی خواهد بود.

در واقع سطح لپتین (هورمون سیری)، حداکثر یک هفته پس از عمل اسلیو و بای پس کم می شود و باعث کاهش چشمگیر وزن در مدت زمان کوتاهی می شود.

حتما بخوانید: عوارض عمل اسلیو معده چیست؟

کاهش هورمون گرلین با عمل اسلیو معده

عمل اسلیو معده یکی از موثرترین و ایمن ترین روش های جراحی چاقی است؛ زیرا در این روش با برداشتن بخش بزرگی از معده که هورمون گرلین ترشح می کند باعث کاهش احساس گرسنگی می شود و در این روش نیازی به دستکاری سیستم گوارش نیست. 

همان طور که گفتیم، بیشترین میزان گرلین در معده ترشح می شود، که جراح با برداشتن بخش بزرگی از معده (همان بخشی که گرلین ترشح می کند) باعث کاهش گنجایش معده و کاهش ترشح گرلین می شود. به همین دلیل است که فرد پس از اسلیو معده، کمتر احساس گرسنگی می کند و باعث کاهش وزن دائمی و ماندگار می شود. 

کاهش هورمون گرلین پس از عمل اسلیو باعث می شود که فرد بین 6 الی 18 ماه پس از جراحی حدود 60 درصد از اضافه وزن خود را از دست بدهد. 

بیشتر بخوانید: مزایای عمل اسلیو معده چیست؟

کاهش هورمون گرلین با عمل بای پس معده

جراح طی تغییراتی که در عمل بای پس معده در معده و روده فرد ایجاد می کند باعث کاهش هورمون گرلین می شود؛ زیرا بخشی از گرلین علاوه بر معده در روده کوچک ترشح می شود. 

جراح طی عمل بای پس، بخشی از معده و روده کوچک را به هم وصل می کند تا با کاهش ظرفیت گنجایش غذا در معده میزان جذب کالری هم کاهش پیدا کند.

بیشتر بخوانید: اسلیو بهتر است یا بای پس؟

آیا بعد از جراحی لاغری احتمال افزایش سطح گرلین وجود دارد؟

طبق تجربیات کسانی که عمل لاغری انجام داده اند، کنترل اشتها و کاهش وزن تا یک سال پس از جراحی آسان و راحت است. اما برخی از این افراد بعد از یک سال شاهد بازگشت وزن بعد از جراحی لاغری (به مقدار بسیار کم) بوده اند که در صورت مراجعه به پزشک امکان کنترل آن وجود دارد.

نکته ای که باید شما بدانید این است که عمل لاغری معجزه نمی کند! حتی اگر جراحی شما توسط بهترین جراح لاغری انجام شود، اما شما همچنان سبک زندگی ناسالم داشته باشید، احتمال افزایش سطح گرلین و افزایش وزن بعد از عمل لاغری وجود دارد.

 بنابراین به هیچ عنوان مراقبت های بعد از اسلیو و بای پس معده که شامل داشتن تغذیه سالم و ورزش بعد از عمل لاغری  است را دست کم نگیرید.

کلام آخر

هورمون ها نقش مهمی را در بدن ایفا می کنند که یکی از این هورمون های مهم، هورمون گرلین (هورمون گرسنگی) است. این هورمون تاثیر مستقیم بر روی میزان اشتها و وزن شما دارد. 

هورمون گرسنگی با ارسال پیام گرسنگی به مغز باعث می شود که فرد به خوردن غذا تمایل پیدا کنید. در صورتی که این هورمون در حد تعادل باشد، هیچ مشکلی ایجاد نخواهد اما در صورت افزایش هورمون گرلین دچار افزایش وزن و مشکلات مربوط به چاقی می شوید و در صورت کاهش آن نیز تبعاتی را به دنبال خواهد داشت. 

سوالات متداول